Vertwijfeling: Divina Commedia: Hel: Canto 2

De eerste canto is de inleiding op het hele werk, de tweede is het begin van zijn tocht. Hier slaat de vertwijfeling toe. Een vertwijfeling opeens overvalt. Ik zei net wel dat ik op weg ga, maar is het wel verstandig. De overwonnen leeuwen en beren van zojuist staan plotseling weer op de weg.

Zeker, hij heeft de dichter Virgilius toegezegd om met hem mee te gaan op reis door een gebied dat eeuwig is. Maar hij vraagt zich af of hij wel tot deze reis in staat is. Nog voor hij de onderneming wil beginnen, wil hij hem diep in zijn hart al opgeven.

De dichter Vergilius vertelt hem dat hij in opdracht van de maagd Maria is gestuurd. En dat niet alleen, de Romeinse dichter voert ook de heilig Lucia op en tenslotte voert hij Beatrice op.

Beatrice is een bijzonder personage in Dantes werk. Ze vertegenwoordigt de volmaakte liefde. In zijn eerdere werk, de Vita Nuova legt hij al getuigenis van haar. Ook schreef hij prachtige sonnetten waarin hij haar opvoert.

Beatrice is jong overleden en het lijkt soms dat ze meer symbool staat voor de liefde, dan dat ze werkelijk seksueel begeerd wordt. Dante voert haar in De Goddelijke komedie ook op als een filosofisch, abstract figuur.

Het pleidooi van Vergilius komt goed over op de verteller Dante. De grote dichter weet hem met zijn verhaal te vervoeren en dan komt een prachtige vergelijking die het lyrisch ik maakt:

Gelijk een bloem, door nacht en kou geheel Verslapt, gesloten, die door zonnestralen Zich opent en weer opricht op haar steel, Verhief ook ik mij na mijn angstig dralen; En ik werd zo doorstroomd van blijde moed Dat ik bevrijding in mij voelde dalen. (Canto II, vs 127-132; Cialona en Verstegen)

Het beeld van de bloem, verslapt door de kou, die weer opent door het licht van de nieuwe dag. De 3 personen die Vergilius aanhaalt, weten de weifelende dichter ervan te overtuigen: hij moet de reis maken om zichzelf en de wereld beter te leren kennen.

De woorden van Beatrice die verderop op hem wacht en hem zal begeleiden op zijn reis door het hiernamaals. Het overtuigt Dante van de noodzaak. Het laatste restje twijfel is nu verdwenen. Hij begint zijn tocht samen met de grote Vergilius.

Gedichten rond Canto 2

Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl

Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van Cialona en Verstegen: Dante Alighieri: De goddelijke komedie, vertaald door Ike Cialona en Peter Verstegen, 2 delen, Amsterdam 2000.
Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen.

Donker woud: Divina Commedia: Hel: Canto 1

Dantes Goddelijke komedie is een prachtwerk. Dat begint meteen al op de eerst bladzijde: de opening is magistraal. Een betere opening kan ik niet bedenken. Op het scheppingsverhaal van de bijbel na, dan. Het lyrisch ik, Dante, is van het rechte pad geraakt. Hij is ergens verkeerd afgeslagen in het midden van het ‘woud des levens’. Elke stap die hij zet, wordt het pad donkerder.

De nacht valt. Hij valt in slaap bij een helling. Als hij wakker wordt, ziet hij een luipaard. Hij wil verdergaan, maar het luipaard belet zijn weg. Hij overweegt terug te gaan, maar besluit toch verder te lopen. Het dier blijft hem volgen. Zelfs als de zon opkomt de volgende morgen. De angst slaat hem aan het hart. Recht voor hem staat een leeuw. Dreigend wil het dier hem vermorzelen. Tot overmaat van ramp komt een hongerige wolvin (hebzucht) ook op hem af.

Dante is helemaal radeloos. Hij keert om en wordt door de dieren teruggedreven in het donkere bos. Ineens ziet hij een gestalte staan. Hij schreeuwt om hulp. Het is de dichter Vergilius. Vergilius is het grote voorbeeld voor Dante. Hij heeft zijn werk vaak herlezen. Hem probeert Dante te evenaren:

Gij zijt alleen mijn meester, gij mijn schrijver. Tot de eedle stijl waarop ik roem mag dragen Waart gij alleen mijn leidsman en mijn drijver. (Verwey, Canto I, 85-87)

Dan stelt Vergilius aan Dante voor met hem mee te gaan. Het pad vervolgen zou zinloos zijn. Hij zou verslonden worden door de wolvin. Vergilius zal hem meenemen naar ‘een gebied dat eeuwig is’. Dante besluit hem te volgen.

Toen schreden wij tezaam, hij voor, ik achter. (Verwey, Canto I, 136)

Over project Dantes Divina Commedia

Volg vanaf vandaag elke week op woensdag mijn blog over Dantes Divina Commedia. Heb je vragen, ideeën of opmerkingen rond dit project? Neem gerust contact met mij op. Ook ben ik erg nieuwsgierig naar andere initiatieven.

Gedichten rond Canto 1

Op zoek naar Dante (haiku)

Donkere schaduwen (haiku)

Levenspad (haiku)

Levensmidden (haiku)

Het donkere woud – Canto 1

Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl

Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van Albert Verwey: Dante Alighieri: De Goddelijke Komedie, vertaling A. Verwey, Haarlem 1923.
Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen.

Divina Commedia: waar begint het?

Een vraag die je als dichter of schrijver kunt stellen is: waar begint het besef van Dante dat hij de Divina Commedia schrijft? Ik geloof nooit dat Dante is gaan zitten en het werk is gaan schrijven, beginnend bij Canto I.

Het basisidee alleen al is zo volmaakt uitgewerkt en gaat bijzonder ver. Hiervoor moet Dante diepgaande studie gedaan hebben. De indeling van hel, vagevuur en hemel is zo gedetailleerd, dat Dante zeker goed nagedacht heeft over het concept.

De gedetailleerde afwerking maakt het tot een van de grootste literaire werken die ooit geschreven is. Het staat daarmee gelijk aan een boek als de bijbel of Goethes Faust. Het is als geen ander literair werk tot inspiratie geweest voor schrijvers, dichters, componisten, schilders, beeldhouwers en architecten.

Volgens Albert Verwey wist Dante in de 27e Canto van het middendeel het Vagevuur dat hij een groot literair werk aan het scheppen was. De opening van dit lied bevat volgens Verwey:

het besef van die conceptie tot een al het andere uitsluitende doorbraak kwam, waar het dichten de inhoud, het onderwerp van zijn verbeelding werd.

Ik vind dat besef al vanaf het eerste lied aanwezig, maar er is zeker veel voor te zeggen dat het verderop in het werk gestalte krijgt. De beelden van Dante grijpen mij aan. Zeker ook in die 27e Canto van de Louteringsberg. Hierin neemt Vergilius afscheid van Dante. Het beeld dat Dante hier schetst is een allesomvattend wereldbeeld. Van Spanje tot aan de Ganges.

Misschien dat hierin het idee loskomt van de grootsheid van dit werk. Dante heeft het goed in de rest van de Divina Commedia weten te verwerken. Het is zo groots en meeslepend dat het bijna niet door een mens geschreven kan zijn.

Over project Dantes Divina Commedia

Volg elke woensdag mijn blog over Dantes Divina Commedia. Heb je vragen, ideeën of opmerkingen rond dit project? Neem gerust contact met mij op. Ook ben ik erg nieuwsgierig naar andere initiatieven.

Het project Divina Commedia

Al jaren speel ik met het idee om iets te gaan doen met Dantes Divina Commedia vertaald als Goddelijke komedie . Graag zou ik het grote dichtwerk als inspiratie willen gebruiken voor een langere dichtreeks,

Actueel meesterwerk

Het meesterwerk uit de Europese literatuur is een bijzonder actueel dichtwerk. Dante typeert de universele gevoelens en gedachten van de mens. Hij doet dit weliswaar binnen de wereld zoals hij die kent. Toch staat dit Middeleeuwse wereldbeeld heel dicht bij onze eigen kijk op de wereld.

Veel mensen hebben de hel naar het fabelrijk verwezen. Net als de hemel en het vagevuur. Ik zie veel in de verbeelding van het hiernamaals. Het zegt namelijk heel veel over ons in het hier en nu. Er ligt voor mij een uitdaging zelf gedichten te schrijven die refereren naar Dante maar tegelijk iets nieuws zijn. Hoe dit vorm krijgt, zal tijdens het wordingsproces gebeuren.

Verbeelding

In de verbeelding ga ik met Dante mee, zoeken naar het goed en het kwaad. Misschien zou de indeling van Dante meer een indeling van typen mensen zijn. Een typering van gedragingen. Moet je iemand die hebzuchtig is naar de hel verwijzen of probeer je ze zo te typeren dat hun gedrag zelf genoeg oordeel geeft?

Ik denk het laatste. Hierbij zal ik de indeling van Dante volgen. Of het een werkbare situatie oplevert, weet ik niet. Het project is daarvoor te groot. Dante heeft Divina Commedia ook niet in 1 dag geschreven. De ervaring bij het schrijven, zal mij leren of de ingeslagen weg de juiste is. Dante is leidraad. En misschien mislukt het project wel jammerlijk.

Elke week een Canto

Mijn idee is om wekelijks een Canto te behandelen op de blog hendrik-jandewit.nl. Beginnend bij de hel en daarna elke week een Canto uit dit deel. Ik geef in een blog een synopsis van het lied. Daarnaast zal ik – als dat lukt – 1 of meerdere schetsen geïnspireerd op dat Canto schrijven. Dat kan een persoon, een beeld, een idee of gedachte zijn. Het zijn schetsen in dichtvorm. De bedoeling is om een link te leggen naar mijzelf, deze tijd en deze wereld. De gedichten komen terecht op wolkenhemel.blogspot.nl.

Een groots en meeslepend plan waarvoor ik de tijd neem. Het kan betekenen dat de ene blog saai is en de andere fragmentarisch. Of het altijd de lading dekt, weet ik niet. Ik zal de ruimte moeten nemen als een Canto meer tijd vergt en juist moeten inkorten als een Canto te weinig inspiratie oplevert.

Het lijkt me leuk als je meegaat met deze zoektocht. Schroom niet om je ideeen, kritiek of opmerkingen te posten. Het helpt mij om dit project vorm te geven en tot een goed einde te brengen. Ook zou het mooi zijn als meer mensen hun kunstzinnige uiting rond Dantes meesterwerk met mij willen delen.

Andere initiatieven

Ik ben niet de enige die ‘begeistert’ is door Dantes meesterwerk. Drie jaar geleden begon Danny Habets zijn grote Dante-project: in 100 dagen door Dante heen. Helaas bleef het bij 42 Canti. Ik hoop dat hij binnenkort het project weer oppakt.

Over project Dantes Divina Commedia

Volg vanaf vandaag elke week op woensdag mijn blog over Dantes Divina Commedia. Heb je vragen, ideeën of opmerkingen rond dit project? Neem gerust contact met mij op. Ook ben ik erg nieuwsgierig naar andere initiatieven.

Mijn gedichten bij Canto 1

Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl