Begerige valk: Divina Commedia: Louteringsberg: Canto 19a

Ook de 19e canto opent met een droom. De dromende Dante ziet een stotterende vrouw die niet echt knap is. Ze loenst, loopt kreupel, heeft stompjes van handen en ziet er lijkbleek uit. Ze is een Sirene. Hiermee vergelijkt Dante zijn reis door het hiernamaals met de reis die Ulixus maakt in Homerus’ Ilias.

De sirenen bezorgden de held van de Ilias hoofdbrekens. Hoe kon hij in hemelsnaam voorbij deze verleiders komen? Dante vermoedt hier overigens iets dat niet in Homerus werk voorkomt. Dat komt omdat hij het belangrijkste werk van Homerus alleen maar kende uit de overlevering en niet rechtstreeks.

Gelukkig brengt een andere vrouw Dante uit zijn benarde positie. Ze wijst Vergilius op de andere, misleidende vrouw. De Romeinse dichter grijpt in en scheurt de kleren van de sirene open. Er verspreidt zich meteen een ondraaglijke stank, vertelt Dante.

Pas dan wordt Dante wakker. Vergilius heeft hem al 3 keer geroepen. Ze moeten verder, door de uitgang. Ze worden geholpen door een lieflijke stem. Een stem zo zacht, die je als levende nooit zo hoort, zegt de verteller Dante. Het is een engel die meteen de 4e P van Dantes voorhoofd wist. Ze kunnen via de trap tussen de rotswanden verder naar de 5e omgang.

Al klimmend vraagt zijn Latijnse voorbeeld aan Dante wat hij toch zit te piekeren. Het is de droom die hij zojuist heeft gehad. Wat beeld alles toch uit. Vergilius legt het met een engelengeduld aan de aardse dichter uit. Hij heeft de heks gezien, maar ook meteen hoe je je van haar bevrijdt. Vergilius vindt dat Dante het met deze uitleg moet doen. Ze moeten door.

Dan is er weer zo’n prachtige vergelijking:

Gelijk de valk, die eerst op de voeten rondschouwt, voorts zich draait naar den kreet [des valkeniers] en zich uitstrekt, door de begeerte naar het voeder, dat hem daar lokt; zóó maakte ik mij zelven, en zóó, over zoo groten afstand als waarover de rots zich splijt om doorgang te geven aan wie naar boven gaat, ging ik verder tot daar waar men weer het rondgaan krijgt. (vs 64 – 69; vert. Boeken)

De roep van de valkenier lokt de valk om het voedsel te mogen halen. Staat Dante eerst nog bij het aardse stil, hij laat zich weer lokken door de belofte van de volgende omgang. Hij vliegt begerig op naar het volgende doel van zijn reis: naar de hebzuchtigen. Vanzelfsprekend zal hij hier weer een paar interessante zielen ontmoeten.

Gedichten rond Canto 19

Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl

Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van Boeken uit 1907. Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen.

Snelle tragen: Divina Commedia: Louteringsberg: Canto 18b

Terwijl Dante naar zijn leermeester luistert, nadert een groep zielen vanuit de verte. Ze zijn hier in de vierde omgang, waar de tragen zitten. De menigte die hun tegemoet loopt, heeft de vaart er aardig in zitten.

Ook hier speelt Dante met de tegenstelling. De zondigen krijgen de tegenovergestelde straf om zich te reinigen van hun zonden. Vergilius vraagt aan de voorste 2 zielen waar de dichtstbijzijnde uitgang is van dit deel van de Louteringsberg.

Ze willen de 2 graag de weg wijzen, maar vertellen er wel bij dat ze een beetje haast hebben. Gelijk maakt Dante gebruik van de gelegenheid om de abt van het San Zeno-klooster in Verona zijn verhaal te laten vertellen. Hij heeft het klooster op schandelijke wijze nagelaten, onder invloed van de heer van Verona.

Hij laat zijn bastaardzoon het beheer over klooster voeren, terwijl de abt hier zijn plicht verzaakt. De zoon is lichamelijk en geestelijk misvormd, stelt de abt. Vanwege het gebrek aan daadkracht zit hij hier bij de tragen.

Of hij nog meer vertelt, hoort de verteller niet meer. De trage is hem al ver vooruit gesneld. 2 nieuwe tragen rennen voorbij. Al passerend noemen ze de voorbeelden van traagheid. Het lijkt wel of Vergilius en Dante midden in een hardloopwedstrijd zijn beland.

Daar wordt Dante opnieuw getroffen door een visioen, een droombeeld, waarmee hij aan het begin van deze vierde omgang, in canto 17, ook al door geraakt werd:

En toen de schimmen al zo verre waren dat onze blik ze langer niet kon volgen, drong in mijn geest een nieuw gepeins naar binnen, waaruit zich telkens nieuwe weer verhieven. En van het ene doolde ik naar het andre, tot zich mijn ogen van vermoeidheid sloten… En mijn gepeins ging over toen in dromen. (vs 139 – 145, Christinus Kops)

Het denken slaat over in gepeins. Bij het sluiten van de ogen gaat de fantasie werk. De ene gedacht volgt na de andere en het mondt uit in dromen. Het lijkt wel of hier een dichter en schrijver aan het werk is.

Gedichten rond Canto 18

Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl

Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van Christinus Kops uit 1929 – 1930. Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen.

Kracht in jezelf: Divina Commedia: Louteringsberg: Canto 18a

In het 18e lied van de Louteringsberg vraagt Dante verder naar de verhandeling over de liefde waarmee Vergilius het 17e Canto afsloot. Er ontstaat een filosofische verhandeling waarin Vergilius Dante wijst op de relatie van de liefde met het verstand.

Het licht van Vergilius’ woorden helpen Dante om zijn inzicht te vergroten. Dat benadrukt dat de trektocht door de Louteringsberg ook Dantes ziel zuivert. Hier benadrukt Vergilius dat er ook veel van Dante zelf af hangt. De liefde komt weliswaar van buiten, maar het manifesteert zich in een mens als het leven in de groene bladeren van een plant.

Het is moeilijk door te dringen in de diepe vergelijkingen die Vergilius vervolgens trekt waarin hij ondermeer wijst op het instinct van de bijen om honing te maken. Het komt hierop neer dat de mens beschikt over een redelijk verstand (kracht) dat raad geeft en een drempel vormt tegen misstappen.

“Maar gij bezit, om aan die wil al de andere toe te voegen, een kracht die raad geeft en moet waken op de drempel van de toestemming.” “Die kracht is dus de grondbron, waaruit de verdienste in u ontspruit, naarmate dat zij goede of boze liefde aanvaardt of afweert.” “Zij nu die de dingen grondig onderzochten. kenden ook de ingeboren vrijheid; aldus hebben zij hun zedenleer de wereld nagelaten.” “Laten wij dus onderstellen dat de liefde die in u ontstaat, noodzakelijk begint: gij hebt in u de macht die tegen te houden.” (vs 61 – 72, Haghebaert)

Hier wijst Vergilius op de vrije wil die de voor de mens zijn richting bepaalt. Het staat in prachtig contrast met de opening van de Goddelijke komedie waarin juist het lot een grote rol speelt. Hier laat Vergilius aan Dante zien dat de mens zelf ook over zijn lot beschikt. Het is de edele kracht van de rede, waar de Romeinse dichter op wijst.

Gedichten rond Canto 18

Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl

Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van P.B. Haghebaert uit 1947. Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen.

Op het grensvlak: Divina Commedia: Louteringsberg: Canto 17b

Dante ontwaakt uit het visioen dat hij ziet door het licht dat hem treft. De verteller vergelijkt het met het wakker worden uit de slaap als er nieuw licht op iemands oogleden valt. Hij hoort een stem spreken en krijgt te horen wat de weg is die Dante en Vergilius moeten vervolgen.

De verklaring krijgen Dante en de lezer van Vergilius. De stem die Dante zojuist hoorde, is van een afgezand van God. De gezant verbergt zich in het licht, maar wijst wel de weg naar boven. En zo vinden de 2 de trap die naar boven gaat. Onderweg naar boven worden ze nog begeleid door woorden uit de Bergrede.

Al klimmend merkt Dante dat het steeds lastiger wordt omhoog te komen. De verteller maakt hier een mooie vergelijking:

“O waarom kracht begint gij zoo te wijken?’- Zei ‘k in me zelf, terwijl ’t gevoel mij kwelde, Dat met mijn beenen ‘k méér niet kon bereiken.Wij ware’ al, waar de trap niet hooger helde, En zaten roerloos neder in die oorden Gelijk een schip, dat naar het strand toe snelde. En ‘k wachtte’ een korte pooze of ik hoorde Het een of ander op die nieuwe Ronde, Toen wendde’ ik tot mijn Heer mij met de woorden: “Mijn goede Vader, zeg mij: Wat voor zonde Moet deze Kring, waarin wij zijn, weg vagen? U woord ga voort, zoo stil Uw voeten stonden”. – (vs. 73 – 84, Rensburg)

De vergelijking met het schip dat strandt, is bijzonder treffend weergegeven. Je ziet de beweging voor je van de klimmende mannen zonder dat ze vooruit komen. Het is zo’n vergelijking dat dit boek van Dante zo bijzonder maakt. Je ziet het voor je gebeuren!

De reden dat ze niet meer hoger komen, ligt aan het gedeelte van de Louteringsberg waarop ze gekomen zijn, de 4e omgang. Hier krijgen de tragen en lustelozen hun loutering. Daarna begint Vergilius een mooie verhandeling over de liefde.

Ze staan hier op de grens van de zonden gerelateerd aan de omgang waar ze zich bevinden. De eerste 3 omgangen op de verkeerd gerichte liefde voor de naaste (trots, afgunst en toorn), de andere voor een gebrek aan liefde (traagheid en lusteloosheid) en de laatste 3 zonden voor een te grote liefde voor iets (hebzucht, gulzigheid en wellust).

Gedichten rond Canto 17

Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl

Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van J.L. Rensburg uit 1908. Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen.