Grijsaard aan de poort: Divina Commedia: Louteringsberg: Canto 1b

Was in het diepste punt van de hel alle hoop vervlogen, hier aan de poort van de Louteringsberg heerst de hoop. Dante ziet zelfs Venus aan de hemel staan. Het licht van de planeet is zo fel dat hierdoor het sterrenbeeld van de Vissen niet te zien is.

Dante ziet hier ook 4 sterren die alleen de eerste mensen hebben gezien, maar verder heeft geen mens voor hem deze sterren gezien. Ze symboliseren de 4 kardinale deugden: voorzichtigheid, rechtvaardigheid, moed en matigheid.

Ook hier treft hem de weerstand in de persoon van een grijsaard. De verteller schildert de grijsaard af zoals oudere mensen zich gedragen. Zo vraagt de man zich af of het beleid van de hemel soms is veranderd omdat hij hier nu de sterveling Dante aantreft. Vergilius voert hier het woord en verklaart dat hij Dante heeft meegenomen hier naartoe.

De grijsaard vraagt wel of Vergilius zijn metgezel een plant om het hoofd te winden. Dit drukt de nederigheid uit. Daarnaast moet Dante het gezicht te wassen. Zo zal elke vorm van onreinheid zijn verwijderd. Daarna draait de man die de poort van het Vagevuur bewaakt, zich om.

Dan beschrijft de verteller op een prachtige manier de dageraad die de ochtendschemering verjaagd:

Omdat de dageraad juist de wegvluchtende ochtendschemering de baas begon te worden, ontwaarde ik in de verte de trillende rimpeling van de zee. Wij liepen over de eenzame vlakte naar beneden zoals mensen die de weg, die ze zijn kwijtgeraakt, proberen terug te vinden, maar die, zo lang ze er nog niet zijn, doelloos menen rond te dwalen. (vs 115 – 120, Van Dooren)

Daar op een plek waar de dauw nog niet opgelost is door de zon, maakt Vergilius het gezicht van Dante schoon. Er keert weer de blos op zijn wangen die hij had voordat hij hier kwam. Daarna krijgt hij de plant om zijn hoofd heen gewikkeld. Dante merkt nog op dat de afgeplukte plant even snel weer aangroeit.

Lees de andere bijdragen van het Dante project

Gedichten rond Canto 1

Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl

Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van Frans van Dooren uit 1987. Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen.

Het schip van mijn geest: Divina Commedia: Louteringsberg: Canto 1

De verteller haalt onderaan de Louteringsberg diep adem voordat hij zijn tocht voorzet. Daar onder de sterrenhemel. Hij is op het Zuidelijk halfrond. Hij zegt hier namelijk het volgende:

Nu hijst het scheepje van mijn geest de zeilen,
De wrede zee verlatend op mijn reis,
Om over beter water voort te ijlen;

Nu zing ik van het tweede rijk, de prijs
Die wij moeten betalen voor ons streven
Rein op te stijgen naar het paradijs. (vs 1 – 6; Cialona en Verstegen)

De uitspraak intrigeert mij: ‘schip van mijn geest’. Hier verklapt Dante dat de reis die hij in dit boek maakt, een reis door zijn eigen geest is. De waarheid is het verhaal. De reis volstrekt zich in zijn gedachten.

Literatuur in optima forma. Dante duidt hier precies waar het om draait in de literatuur. Het verhaal speelt zich af in de geest. Het verplaatst zich van het hoofd van de schrijver naar de woorden op papier. Van het papier komt het vervolgens in het hoofd van de lezer.

De lezer is echter een helemaal zelfstandige entiteit. Hij mag zelf beslissen wat hij met het verhaal doet. De beelden die de verteller oproept, krijgen eigen vormen. Dat geeft de dynamiek van literatuur. Het schip van de geest, verandert in het hoofd van de lezer.

De verteller die zijn lezer meeneemt op de tocht. Hij belooft de lezer op kalmer water. De plek waar de ziel zich gereedmaakt om naar de hemel te stijgen. Een prachtige metafoor, die heel nauw aansluit bij het leven.

Lees de andere bijdragen van het Dante project

Gedichten rond Canto 1

Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl

Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van Ike Cialona en Peter Verstegen uit 2000. Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen.

Divina Commedia: Louteringsberg - een inleiding

Dante ontsnapt uit de hel via een verborgen gang, een kronkelig pad in de rotsen naast een beekje. Aan het einde ziet hij een ronde opening. Eindelijk verschijnt de sterrenhemel weer aan hem. Hij belandt in een heel nieuwe wereld in dit tweede deel van zijn opus magnum: de Goddelijke komedie. Staat in het eerste deel vooral de zonde in relatie met de straf. In dit deel krijgt de boetedoening veel minder aandacht, maar draait het vooral om de loutering.

Catharsis

Het is verreweg het meest hoopvolle deel en benadrukt de catharsis: de reiniging van de ziel. Hoe kun je lering trekken uit je gedragingen uit het verleden? Kunnen de zielen in het eerste deel zich niet losmaken van hun zonden, in dit tweede deel krijgen de zielen de mogelijkheid om zichzelf van een andere kant te laten zien.

Het sluit beter aan bij de opvatting van de moderne mens: van je fouten kun je leren. Een kritische houding naar je eigen gedragingen en de pogingen om er iets positiefs mee te doen.

7 hoofdzonden

Ook hier volgt Dante weer een strakke indeling in de verschillende zondes. Hij begint met de nalatigen, opgedeeld in 4 groepen mensen (geëxcommuniceerden, op laatste moment bekeerden, gewelddadig omgekomenen en vorsten). Daarna komen er 7 omgangen waarbij de verteller zielen tegenkomt die gelouterd worden op 1 van de 7 hoofdzonden.

Omgang 1: Trots – Superbia
Omgang 2: Afgunst – Invidia
Omgang 3: Toorn – Ira
Omgang 4: Traagheid – Acedia
Omgang 5: Gierigheid – Avaritia
Omgang 6: Vraatzucht – Gula
Omgang 7: Wellust – Luxuria

Heel hard legt de verteller de scheidslijn tussen de verschillende zondes niet. Zo combineert Dante opnieuw de hebzuchtigen met de verspillers. Hij geeft de vraatzuchtigen daarnaast een eigen omgang. Hier borduurt hij voort op de succesvolle scene in het eerste deel in de hel, Canto 7.

Het beeld van de berg is overigens een prachtige allegorie. Het verwijst naar de klim om hogerop te komen. Het persoonlijk gevecht tegen de verleidingen en zondes waar je mee geconfronteerd wordt in het leven. Voor mij is het tweede deel het mooiste deel van Dantes meesterwerk Divina Commedia.

Ik neem je graag mee op deze mooie ontdekkingstocht door dit prachtige verhaal.

Lees de andere bijdragen van het Dante project