De dichte rook ontneemt de 2 reizigers elk zicht. Dante zegt dat hij door de hel heeft gelopen, maar dat het zicht niet eerder zo slecht was. Hij kan zelfs zijn ogen niet meer open houden en houdt zich vast aan zijn leidsman Vergilius.
Achter het rookgordijn hoort de dichter stemmen. Ze zingen om erbarmen en vrede aan het Lam Gods, het ‘Agnus Dei’. Daar wordt Dante aangesproken door een schim. Al ziet hij hem niet, de schim wil weten waarom de dichter hierheen is gekomen.
Het is Marco uit Lombardijen. Wie die Marco precies is, is niet meer na te gaan. De man is zeer bedreven in argumentatie, want hij voert een prachtig pleidooi op in dit gedeelte van de Louteringsberg. Terwijl hij onzichtbaar is, roept hij op om voor hem te bidden.
Daarnaast legt Marco een belangrijk element neer: de vrije wil. Het is natuurlijk een interessante filosofische discussie. Of de mens nu wel invloed heeft op de dingen die gebeuren. Staat het niet in de sterren geschreven?
Marco is heel duidelijk: de mens beslist weldegelijk over zichzelf:
| Gij mensen schrijft de grond van alle dingen de hemel toe, alsof deze in zijn wentling uit noodzaak alles met zich mee doet cirklen. Indien ’t zo was, wat bleef u dan over aan vrije wil? En zou ’t nog billijk heten voor ’t goede loon, voor ’t kwade straf te erlangen? De hemel geeft de stoot tot uw daden – ik zeg niet àlle – al zou ’t zo wezen, u blijft een licht om goed van kwaad te scheiden, en vrije wil die – weet hij stand te houden in de eerste worsteling met ’s hemels machten – eens alles overwint door geestelijk voedsel. (vs 67 – 78, vertaling Christinus Kops) |
Het licht verwijst naar het verstand, waarop de mensen in de tijd van Dante zich steeds meer beroepen. De sterren bepalen het leven van de mens slechts heel beperkt. De mens is weliswaar onderworpen aan een hogere macht en de natuur.
Hier klinkt het ‘Veni Creator Spiritus’, de schepper en de geest, door. De hogere macht schept juist de ruimte voor de menselijke geest om zelf beslissingen te nemen. Als je van het rechte pad afdwaalt, komt dat door jezelf, zegt Marco heel stellig.
De kerk van Rome kwijt zich moeilijk van haar taak, stelt dezelfde persoon in zijn wijze verhandeling tegen Dante. Daar houdt het licht hem tegen van de engel die daar staat.
Gedichten rond Canto 16
Lees meer op wolkenhemel.blogspot.nl
Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van Christinus Kops uit 1943. Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten