Het oude Florence: Paradijs: Canto 16

'Beminde eersteling van mijn geslacht,
vertel me wie ú voorging, welke jaren
men schreef ten tijde van uw vroege jeugd.

Wil mij vertellen van Johannes' schaapskooi:
hoe groot die was, en welke mensen toen
daarin de hoogste zetels machtig waren.' 

Zoals, bij 'n windzucht, in het vuur ineens
een kooltje opgloeit, zo zag ik dat het licht ook
prompt helder worden toen 'k zo innig sprak.

Maar niet alleen bood hij een schoner aanblik,
zijn stem klonk milder ook, die zacht begon
(maar hij sprak zo als wij nu niet meer spreken): (Brouwer, Canto 16, vs 22-33)

Dante vraagt zijn bet-overgrootvader Cacciaguida om te vertellen over het Florence van zijn jeugd, bijna 2 eeuwen eerder. Johannes' schaapskooi verwijst naar Johannes de Doper, de beschermheilige (herder) van de stad. De beschrijving die dan volgt over de tinteling in de ogen van zijn verre voorvader, de vader van zijn overgrootvader.

Kooltje in het vuur

Van zo'n vergelijking, dat Cacciaguida's ogen beginnen te tintelen zoals de kooltjes van een vuur dat zachtjes smeult oplaaien bij een zuchtje wind. zijn verre voorvader vertelt Dante het verhaal van het Florence uit zijn jeugd. Het zijn meteen de verhalen van de stad die ontbranden.

De liefde voor Florence en het verdriet om voor altijd verbannen zijn uit zijn geboortestad, is wel hét Leidmotief in de Goddelijke komedie. Kregen in de Hel nog heel veel Florentijnen ervan langs. De verteller gebruikt het onderliggende verdriet goed om in zijn voordeel God allerlei mensen te laten veroordelen. Bijna tot op het niveau van de frustratie.

Liefde voor Florence

Hier gebeurt dat niet. Hier spreekt de liefde voor een stad uit. De mensen die er wonen, komen uitvoerig voorbij. Ook de geschiedenis hoe het allemaal is geworden tot wat het nu is. Daarbij spreekt ook minder de wroeging zoals die in de hel wel naar voren komt. 

Cacciaguida zegt dat het met het geld net zo gaat als met eb en vloed. Het water komt en gaat. Soms bedekt het een stukje van het strand, andere keren moet dat stuk strand water ontberen. Zo schuift de macht ook tussen de families door.

En dan mag je misschien last hebben van die arrogante clan die nu heerst, het is als met een draak. Zodra je je tanden aan hem laat zien, wordt hij zo mak als een lammetje. 

de rivier verbindt

aderen van vaderen

stromen verleden

Literatuur

De vertaling hierboven is van  Rob Brouwer uit 2002. Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen. Ik varieer de citaten uit de vertalingen die ik bezit in boekvorm of digitaal.