De glans waar ik mijn schat in mocht ontdekken
Glimlachte, daarna met een luister schijnend
Als zonnestralen in guldspiegel wekken;Zei dan: 't Geweten, in een walm verdwijnend
Die rijst uit eigen of uit andrer breuken,
Vindt zonder twijfel uw ervaring schrijnend.Nochtans, laat leugen niet uw uiting kreuken:
Volledig moet ge uw schouw in woorden groeven;
En krabben moog' zich elk waar 't hem zal jeuken.Want zoo uw spreken bij het eerste proeven
Pijnlijk zal zijn, zoo zal wie het verteerde
Geen beter voedsel voor zijn geest behoeven.Uw kreet drukt als de wind de toppen neer, de
Hoogste, die heel lang stegen eer ze vielen;
En daarom roemt me' u: zie hoe hij zich eerde.Daarom vertoonden zich in deze wielen
En op de berg en in de donkre holen
U heel geen andre dan beroemde zielen;Want hoorders willen niet naar reednen dolen
Of voorbeelden die, aan een plant gelijkbaar,
Hun wortels hebben lichtloos en verscholen,Noch naar bewijzen onklaar en onblijkbaar. — (Verwey, canto 17, vs 121-142)
De verteller speelt hier een fijn staaltje vertellerskunst. Dante vraagt namelijk aan zijn verre voorvader of hij iets kan vertellen over de toekomst. Cacciaguida kan zoals anderen in de hemel vooruit kijken. Het besef van tijd is weggevallen in de hemel. Daarom kan Dantes bet-overgrootvader iets zeggen over wat er met Dante gebeurt in de toekomst.
Het spel is wel heel geraffineerd. Zeker omdat het boek zo oud is dat je vergeet dat het werk speelt in het jubeljaar 1300, terwijl dit laatste deel het Paradijs pas in 1321 verschijnt. Zo kan de verteller spelen met de toekomst van Dante.
Verbanning
De Goddelijke komedie verschijnt na Dantes verbanning uit Florence. Het verdriet van deze verbanning is voor de schrijver Dante wel een enorme drijfveer geweest om dit werk uit te brengen. De oproep van zijn voorvader voert dit spel verder door.
Cacciaguida drukt Dante op het hart om wat hij hier nu meemaakt in het hiernamaals verder te vertellen. Vertel het door. Wat daarbij extra helpt is dat de mensen die de verteller Dante in zijn verhaal opvoert allemaal bekenden zijn. Daarmee sluit het goed aan bij de beleveniswereld van de lezer.
Na 700 jaar
Wat de schrijver Dante niet had durven hopen is dat het boek 7 eeuwen later - inderdaad 700 jaar later - nog altijd ongekend populair is. De Divina Commedia geldt als een meesterwerk van de westerse wereldliteratuur. Over de hele wereld zijn er mensen geraakt door dit boek. Mensen zijn geïnspireerd en maken muziek, verhalen, gedichten, schilderijen.
Ze ontwerpen zelfs schoenen allemaal omdat de Goddelijke komedie ze zo weet te raken. Dit heeft zelfs Cacciaguida niet in de gaten. Daar valt de verteller ook door de mand. Misschien had Dantes verre voorvader beter kunnen waarschuwen niet teveel naast zijn schoenen te lopen en dicht bij zichzelf te blijven.
Bij de kladden
Heel veel namen zijn ons nu niet meer bekend en toch grijpt dit boek zo velen bij de kladden. Daarom klopt het niet helemaal wat Cacciaguida vertelt. De kracht van dit meesterwerk zit hem niet in de namen, maar wel in de daden. En boven alles in het leed dat door alle naden en kieren van dit boek sijpelt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten