Tweestrijd: Paradijs: Canto 4

Bij twee gerechten, evenzeer verlokkend
en op één afstand, sterf men eer van honger
Dan dat de keus van 't eene een bete toelaat.

Zóó staat een lam onthutste bij twee begeer'ge
En wilde wolven, vreezende voor beiden;
Zoo staat een jachthond bij een tweetal hinden.

Vandaar dat ik, door onderscheiden twijfel
Gelijk geschokt, mij-zelven over 't zwijgen
Noch prijs noch laak, dewijl 't noodzaaklijk was.

Ik zweeg dan; maar mijn wensch was me op 't gelaat
Geschilderd, en mijn vragen evenzeer
Veel warmer dan in woorden uitgedrukt. (Kok, Canto 4, vs 1 - 12)

Dante is in tweestrijd. De verteller vergelijkt het met het lam dat tussen 2 wolven ingeklemd staat. Of de hongerige die tussen 2 gerechten moet kiezen waarin hij allebei evenveel zin heeft. Hij zal net zo lang twijfelen tot hij van honger omkomt. Nog een extra vergelijking volgt, de jagende hond tussen 2 hindes.

De twijfel

Beatrice doorziet Dantes twijfel en haalt hem eruit. Ze wijst hem op het probleem. Hij heeft gesproken met Constantia en Piccarda. Zij zijn in een lager deel van de hemel omdat ze zijn tegengewerkt door mannen. Ze werden onder dwang uit het klooster gehaald. Hoe kun je dan nog goed doen? En de andere vraag is dat de zielen terugkeren tot de sterren volgens Plato.

Beatrice legt het hem haarfijn uit. Zielen kunnen niet liegen, maar er gelden hier wel 2 waarheden. Soms doet iemand ook iets onder dwang.  Het geweld van de ene mengt zich met de wil van de ander. Soms doe je iets kwaads om goeds voort te brengen. Stervelingen als Dante snappen dat niet.

Onrustige ziel

De dankbaarheid van Dante is groot. Zijn onrustige ziel komt tot rust, zoals een opgejaagd dier weer tot rust komt in zijn veilige hol. Een vergelijking die net als de eerder Uit de waarheid groeit ook de twijfel en daarmee introduceert hij meteen zijn volgende vraag. Kun je gemaakte beloftes ook inwilligen met andere goede dingen die je doet.

Hierop kijkt Beatrice hem aan. Haar met goddelijke liefde vervulde blik, wordt Dante teveel. Hij valt bijna in zwijm bij het zien van die vonken goddelijke straling.

de wolf en het lam

twijfelen naast de hinde

welk maaltje wordt het

Literatuur

De hier gebruikte vertaling is van A.S. Kok uit 1864. Het was de eerste integrale vertaling van Dantes meesterwerk in het Nederlandse. Er zijn daarna vele vertalingen van de Goddelijke komedie verschenen. Naar believen wissel ik de citaten af uit deze enorme hoeveelheid vertalingen.