O zinnelooze kommernis der stervelingenhoe gebrekkig zijn de sluitredenendie u de vleugelen doen neerslaan.Deze joeg de jura, en die de aforismenna, en gene streefde naar 't priesterambten deze wilde baasspelen met geweld of met sofisteryEn die ging op roof, en gene in de politieken deze, van vleeschelijke lust bevangen,matte zich af en een ander gaf zich aan lediggang over:Terwijl ik, van alle dergelijke dingen los,met Beatrice omhoog in den hemel waszoo heerlijk verwelkomd. (Van Delft, Canto 11, vs 1-12)
De canti 11 en 12 vormen een 2-eenheid. Ze hebben een relatie met elkaar en wisselen in de structuur een bijzonder effect. Het staat bekend als een chiasme. De lofprijzingen voor Fransiscus en Dominicus kruisen elkaar.
En bijzonder is dat de dominicaan Thomas van Aquino de lofprijzing doet voor Franciscus en dat de franciscaan Bonaventura van Bagnoregio de lofprijzing doet voor Dominicus. Het hoogtepunt van deze kruisvorm, maar in Dantes tijd was het gebruikelijk in Italiaanse kerken.
Insomnia
Het chiasme in de Nederlandse poëzie is vooral bekend van J.C. Bloems gedicht 'Insomnia':
Denkend aan de dood kan ik niet slapenEn niet slapend denk ik aan de dood
Dante doet iets soortgelijks. Hij verwijst in het begin naar het einde. Hij opent deze canto met het beeld van het klapperen van de vleugels. Het gaat over het geredeneer van mensen. Het brengt ze naar beneden in plaats van omhoog. Zoals een vogel doet klapperen in paniek, waarmee hij alleen maar meer naar de grond getrokken wordt.
Aardse sores
De verteller spreekt hier over zijn eigen ervaringen in het paradijs waar hij nu vertoeft. Beatrice laat hem zien dat alle aardse sores wegvallen in het hiernamaals. Geen zorgen over de dag van morgen, maar ervaren in het hier en nu. Het helpt hem om anders in het leven te staan na dit alles.
Daarna is Thomas van Aquino weer aan het woord, vanuit de kring van 12 lichtjes om de zon. Hij vertelt over het leven van de heilige Franciscus. Hij vormt met Dominicus een 2-eenheid hier in de Goddelijke komedie. Franciscus als symbool voor het loslaten van het aardse, een bewuste keuze voor armoede en de liefde voor de medemens.
de brede vleugels
van Beatrice spreiden zich
een hemels' geluk
Literatuur
De hier gebruikte vertaling is van A.J.H. van Delft uit 1921. Er zijn vele vertalingen van Dantes meesterwerk in het Nederlands verschenen. Ik varieer de citaten uit de vertalingen die ik bezit in boekvorm of digitaal.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten